Sejm przeprowadzi drugie czytanie rządowego projektu ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (pierwotny druk nr 293). Rząd podkreśla, że celem projektu jest wzmocnienie ochrony ziemi rolniczej przed spekulacyjnym wykupem przez krajowe oraz zagraniczne osoby fizyczne i prawne, zatrzymanie niekorzystnego trendu w strukturze agrarnej oraz poprawa sytuacji ekonomicznej polskich rolników.
Nowe regulacje powinny obowiązywać od 30 kwietnia 2016 r. Rząd przypomina, że 1 maja 2016 r. przestaje obowiązywać 12-letni okres ochronny na zakup ziemi rolnej przez cudzoziemców. Zdaniem rządu obecne przepisy nie chronią wystarczająco skutecznie ziemi rolniczej przed spekulacyjnym wykupem. Niezbędne jest więc wprowadzenie zasad, które zagwarantują zgodne z interesem społecznym wykorzystanie ziemi na cele rolnicze. Brak odpowiednich uregulowań chroniących interesy gospodarstw rodzinnych może doprowadzić np. do wyludniania wsi czy wyprzedaży gospodarstw rolnych. W wielu krajach UE stosuje się regulacje ograniczające swobodę obrotu ziemią rolniczą.
Zgodnie z projektem, państwowa ziemia rolna będzie pozostawać w dyspozycji Agencji Nieruchomości Rolnych, a podstawowym sposobem jej zagospodarowania będą korzystne dla rolników trwałe dzierżawy, zapewniające jednak właścicielską kontrolę nad sposobem ich zagospodarowania. Sprzedaż nieruchomości (lub ich części) – wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa – będzie wstrzymana przez 5 lat od wejścia w życie ustawy. Zakaz ten nie obejmie m.in.: nieruchomości przeznaczonych na cele inne niż rolne (np. parki technologiczne i przemysłowe, centra biznesowo-logistyczne, inwestycje transportowe, budownictwo mieszkaniowe, itp.), ujęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Wśród wyjątków będą też nieruchomości w granicach specjalnych stref ekonomicznych, domy, lokale mieszkalne, budynki gospodarcze, garaże, ogródki przydomowe oraz nieruchomości rolne o powierzchni do 1 ha. Pracująca nad projektem Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi zaproponowała, aby powierzchnia państwowych nieruchomości rolnych wyłączonych spod zakazu sprzedaży została zwiększona do 2 ha.
W myśl projektu, zasadniczo nabywcami nieruchomości rolnych będą mogli być tylko rolnicy indywidualni. Wyjątkiem będzie nabywanie ziemi przez osoby bliskie sprzedającemu, jednostki samorządu terytorialnego i Skarb Państwa. W przypadku innych podmiotów sprzedaż ziemi musi zostać potwierdzona zgodą prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych. Nabycie nieruchomości będzie trwale połączone z wymogiem osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz zakazem zbywania i wydzierżawiania zakupionej ziemi przez 10 lat. Tylko w przypadkach losowych zgodę na sprzedaż ziemi przed upływem tego terminu będzie mógł wydać sąd.
Związki wyznaniowe, w tym Kościół katolicki, najprawdopodobniej zostaną wyłączone spod ustawy ws. obrotu ziemią. Oznacza to, że związki chcąc handlować ziemią nie będą musiały spełniać restrykcyjnych przepisów nowej ustawy. Poprawkę zgłosił poseł Prawa i Sprawiedliwości Krzysztof Ardanowski. Została ona przyjęta podczas środowego posiedzenia sejmowej komisji rolnictwa i rozwoju wsi. W sumie posłowie opozycji oraz PiS zgłosili 53 poprawki do projektu ustawy.
W trakcie prac nad projektem komisja zaproponowała też m.in., aby ograniczeniom nie podlegał obrót siedliskami. Chodzi o grunty rolne zabudowane o powierzchni do 0,5 ha, które w dniu wejścia w życie nowych przepisów, będą zajęte pod budynki mieszkalne oraz budynki, budowle i urządzenia niewykorzystywane obecnie do produkcji rolniczej, wraz z gruntami do nich przyległymi umożliwiającymi ich właściwe wykorzystanie – jeżeli grunty te tworzą zorganizowaną całość gospodarczą oraz nie zostały odrolnione.
W piątek ustawa będzie głosowana na posiedzeniu plenarnym Sejmu.
